تفاوت فضای رنگی CMYK و RGB
دنیایی که ما آن را نظاره میکنیم از دو عنصر مهم تجسمی فرم (شکل) و رنگ تشکیل شده است. در شاخههای هنرهای تجسمی از قبیل نقاشی و گرافیک، طراحی لباس، طراحی دکور و معماری، طراحی وب و دنیای دیجیتال و همه و همه رنگها ما را احاطه کردهاند و نکته حائز اهمیت این است که به عنوان یک طراح حرفهای در شاخه کاری خود لازم است این مقوله مهم را به خوبی شناخته و درک کرده باشیم.
در کار طراحی گرافیک که نتیجه آن محصولی چاپی است نوع استفاده از رنگها با دنیای دیجیتال و وب متفاوت است و هرکدام دانش خاص خود را میطلبد. شما در یک کار طراحی رنگهای مختلف را بر اساس نوع کار و سلیقه خود استفاده میکنید و طرح توسط کارفرما به تایید نهایی میرسد. اما کار چاپ شده با آنچه در مانیتور دیده شده متفاوت است. به چند دلیل ممکن است این اتفاق بیفتد. مهمترین آن این است که رنگهای داخل مانیتور از ماهیت متفاوتی نسبت به رنگهای چاپی برخوردارند. اینجاست که لازم است به عنوان یک طراح حرفهای شناخت کافی از انواع مُدهای (Mode) رنگی داشته باشیم.
در دنیای دیجیتال برای ساخت میلیونها رنگ گوناگون از سه نور (رنگ) اصلی قرمز (Red)، آبی (Blue) و سبز (Green) و ترکیب آنها استفاده میشود. که این حالت را مد رنگی RGB مینامند. اما در حیطه چاپ برای تولید رنگها از مد رنگی دیگری به نام CMYK که شامل رنگهای اصلی فیروزهای (Cyan)، ارغوانی (magenta)، زرد ( Yellow) و مشکی (Black)* است استفاده میشود. به دلیل محدودیتهای فیزیکی در ترکیب کردن رنگها و در نسبت ترکیب، تعداد رنگهای حاصل از مُد CMYK کمتر از رنگهای حاصل از مُد RGB است، به همین دلیل برخی رنگهایی که در تصاویر طراحی شده بر اساس مُد RGB وجود دارند را نمیتوان به طور دقیق در چاپ مبتنی بر مُد CMYK ایجاد کرد. به همین خاطر است که امکان دارد آنچه در فایل تصویری خود بر صفحۀ رایانه دیدهاید با آنچه چاپ شده است تفاوتهایی داشته باشد.
مُد رنگی RGB
این حالت رنگی که گاهی به مدل رنگی افزودنی شناخته میشود، در واقع از ترکیب نورها رنگها را ایجاد میکند. تصور کنید در یک اتاق با نورهای قرمز، آبی و سبز هستید که میتوانید روشنایی هر کدام را تنظیم کنید. اگر هر سه لامپ خاموش باشند اتاق تاریک و در واقع سیاه خواهد شد اما اگر همه لامپها به میزان مساوی روشن شوند اتاق سفید خواهد شد. به همین ترتیب با روشن شدن مساوی هر دو نور ترکیبی جدید ایجاد میشود، به طور مثال سبز و قرمز نور زرد را ایجاد میکنند.
حال چرا قرمز، سبز و آبی؟ طیف نوری بر اساس فرکانس توصیف میشود. گستره آن از قرمز شروع شده، رنگهای رنگین کمان را طی میکند و به آبی و بنفش میرسد. در شبکه چشم انسان سلولهای مخروطی حساس به نور وجود دارد که میتوانند مقدار نور نواحی طیف قرمز، آبی و سبز را بشناسند. به همین دلیل، نور زرد یا بنفش به تنهایی که بر روی طیف، چیزی مابین قرمز و سبز و قرمز و آبی است با چشم قابل تشخیص نیست. بر این اساس بسیاری از تجهیزات دیجیتال مانند مانیتورها، تلویزیونها و غیره نور را با انتشار منابع نوری قرمز و سبز و آبی تولید میکنند و برعکس تجهیزاتی که نور را جذب میکنند مانند دوربینها یا اسکنرها حسگرهایی حساس به این سه رنگ را دارند. در دنیای دیجیتال محدوده رنگی این سه رنگ اغلب بین اعدادی مابین 0 تا 255 توصیف میشوند.
مُد رنگی CMYK
در دنیای چاپ نور تابیده شده از رسانه چاپی مهم نیست بلکه رنگدانههای جوهری که روی کاغذ نشسته است و با بازتاب نور دیده میشوند حائز اهمیت است. همانطور که گفته شد مُد رنگی CMYK که به آن چهاررنگ هم میگویند، از چهار رنگ اصلی Cyan، Magenta، Yellowو Black تشکیل شده است که با افزودن رنگها به هم میتوان رنگهای تازهای نیز پدید آورد. در این حالت رنگی، رنگها طوری به هم اضافه میشوند که سایههای تیره به دست میآید. (بر خلاف نورها که با ترکیبشان به سفیدی میرسیم) و گاهی به آن مدل رنگی کاهشی اطلاق میشود. در صنعت چاپ و کاغذ محدوده هر رنگدانه مابین اعداد 0 تا 100 قرار میگیرد. (می بینیم که گستره رنگی CMYK از RGB کمتر است)
* رنگ مشكی رنگی کلیدی و به عنوان key color معروف است. به همین دلیل از حرف K برای اختصار آن استفاده میشود.