اندازه‌های استاندارد کاغذ و کاربرد هرکدام

تاکنون در زمان‌های مختلف و در کشورهای گوناگون، استانداردهای متنوعی برای ابعاد کاغذها ارائه شده است. اما امروزه سازمان جهانی استاندارد، دو سیستم استاندارد برای اندازه کاغذ معرفی کرده است. سیستم استاندارد ISO 216 بر پایه استاندارد DIN کشور آلمان (*) و سیستم استاندارد آمریکای شمالی دو سیستم استانداردی هستند که استفاده از آن‌ها وسیع‌تر می‌باشد. در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر از سیستم ISO216 استفاده می‌شود. در این سیستم برای جلوگیری از محاسبات ریاضی پیچیده که منجر به محاسبه اعداد نادرست می‌شود از یک روش هندسی برای تقسیم کاغذها استفاده شده است که نسبت طول به عرض تقریبا جذر عدد 2 می‌باشد.
در این استاندارد واحد اندازه‌گیری بر حسب میلیمتر است و متشکل از سه خانواده کاغذ با ابعاد مشخص می‌باشد:

گروه A ، گروه B، گروه C

گروه A

-  در این گروه نسبت طول به عرض کاغذ عدد مطلق 1/4142 (جذر 2) است.

-  اندازه مساحت کاغذ A0 در این گروه 841 × 1189 میلیمتر (**)و تقریبا برابر با یک متر مربع است که به عنوان استاندارد مبنا برای تعیین گرماژ یک ورق کاغذ استفاده می‌شود.

-  کاغذهای کوچکتر با نصف کردن طول کاغذ بزرگتر به دو قسمت بدست می‌آید. برای مثال قطع A1 با نصف کردن طول کاغذA0  به دو قسمت مساوی به دست می‌آید. بنابراین قطع A1 مساوی خواهد بود با 594 × 841 میلیمتر. همانطور که می‌بینید عرض کاغذ بزرگ‌تر بعد از نصف شدن، طول کاغذ کوچکتر خواهد بود.

گروه B و C

اگر چه گروه A محدوده قابل قبولی از اندازه‌ها را در اختیار ما قرار می‌دهند اما نمی‌توان گفت که لزوما کافی هستند. به همین دلیل اندازه‌هایی در دو گروه B و C علاوه بر گروه A ایجاد شده‌اند تا تنوع اندازه با هدف کابردهای گوناگون و متنوع موجود باشد. اندازه‌های گروه B و C هم از لحاظ هندسی مشابه اندازه‌های گروه A به دست آمده‌اند. بر این اساس اندازه‌های گروه B به نحوی ایجاد شدند که هر اندازه از این گروه میانگین هندسی دو اندازه از گروه A باشد. برای مثال قطع کاغذ B1 تقریبا مابین قطع کاغذ A0 و A1 است. به این ترتیب از کاغذ A0 می توان قطع B1 و از قطع B1 هم می‌توان کاغذ A1 را به دست آورد.

اما اندازه گروه C مابین اندازه‌های گروه A و B قرار دارند. برای مثال قطع کاغذ C4 کوچکتر از B4 اما بزرگتر از A4 است. از اندازه‌های گروه C که توسط استاندارد ISO269  تعریف شده است، برای ساخت انواع پاکت‌های مراسلاتی استفاده می‌شود.

کاربرد دسته‌بندی‌ها:

گروه A برای نامه‌نگاری و موارد معمول چاپی کاربرد زیادی دارد. معمول‌ترین کاربرد هرکدام به شرح زیر است:

A4: معمولا برای سربرگ رسمی شرکت‌ها، بروشور، جزوه‌ها و امثال آن

A5: مورد استفاده موارد کوچکتر از جمله سربرگ‌های داخل سازمانی، آگهی‌ها و غیره

A6: اندازه استاندارد کارت پستال

A7: بیشترین مصرف برای برچسب و لیبل

A8: برای کارت ویزیت

دسته B عموما برای پوسترها و پاکت‌های قطع بزرگ و دسته C برای پاکت‌ها و فولدر با اندازه‌های معمول کاربرد دارد.

RA  و SRA در پیشوند عنوان کاغذها به چه معناست؟

دو دسته دیگر بر پایه گروه A با مشخصه RA یا SRA، توسط استاندارد بین‌المللی ISO217 با عنوان "کاغذهای برش نخورده" تعریف شده‌ است که به منظور استفاده در صنعت چاپ به صورت خام است. RA مخفف "Raw format A" و 105% بزرگتر از دسته A و SRA مخفف "Supplementary Raw format A" به اندازه 115% از دسته A بزرگتر تعریف شده است. هدف از ایجاد کاغذهای خام و برش نخورده، استفاده از فضای استاندارد کاغذ برای طرح، در چاپگرها و امکان استفاده از bleed و لب‌پنجه دستگاه‌های چاپ است.

(*) دلیل استفاده از استاندارد کشور آلمان در این مورد به سابقه و پیشرو بودن این کشور در صنایع چاپ و کاغذ مربوط می‌شود. ویژگی منحصر به فرد این سیستم مقیاس‌پذیر بودن آن می‌باشد.

(**) توجه داشته باشید که بر اساس استاندارد ایزو نحوه بیان ابعاد یک ورق کاغذ باید به صورت عرض در طول (با توجه به حالت لاتین ) باشد.

برای شناخت انواع کاغذ از نظر جنس نیز، اینجا را بخوانید.